Artykuł 777 Kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.) jest swego rodzaju zabezpieczeniem dla wierzycieli, których dłużnicy zwlekają z zapłatą określonej sumy, bądź nie chcą opuścić zajmowanego lokalu. Aby przyspieszyć postępowanie egzekucyjne, niezwykle ważna jest rola notariusza, który może przygotować dokumenty niezbędne do uzyskania tzw. tytułu egzekucyjnego. Kiedy więc wykorzystuje się artykuł 777, jakie są kroki do odzyskania wierzytelności i dlaczego akt notarialny może przyspieszyć dochodzenie swoich praw?

Artykuł 777 Kodeksu postępowania cywilnego – kiedy jest wykorzystywany?

Artykuł 777 k.p.c. znacznie ułatwia zabezpieczenie spłaty zobowiązań przez dłużnika, a co za tym idzie – w przypadku niedotrzymania zapisanych w umowie warunków, wierzyciel może wszcząć postępowanie, mające na celu odzyskanie zawieszonych płatności lub wydanie określonych w umowie rzeczy.
W wielu przypadkach zarówno przedsiębiorcy, jak i osoby nieprowadzące działalności gospodarczej w sytuacji braku spłaty zobowiązań przez dłużnika decydują się na skorzystanie z tzw. systemu dochodzenia wierzytelności, który w Polsce obejmuje dwa etapy – uzyskanie tytułu egzekucyjnego oraz uzyskanie tytułu wykonawczego.

Uzyskanie tytułu egzekucyjnego

W pierwszym etapie postępowania zadaniem wierzyciela jest uzyskanie dokumentu stwierdzającego, że zobowiązania dłużnika rzeczywiście istnieją. W dokumencie widnieją również takie elementy jak zasady płatności należności oraz ich wysokość. Tytułem egzekucyjnym może być m.in. nakaz zapłaty, wyrok sądu cywilnego oraz akt notarialny, w którym dłużnik dobrowolnie poddał się egzekucji (o czym przeczytasz w dalszej części wpisu).

Uzyskanie tytułu wykonawczego

Posiadając tytuł egzekucyjny, można przejść do drugiego etapu, w którym nadaje się klauzulę wykonalności. Jest ona niezbędna do wszczęcia postępowania komorniczego. Sam wyrok nie wystarczy, by stwierdzić, że tytuł egzekucyjny można wykonać (ściągać na jego podstawie wierzytelność).

Warto jednak podkreślić, że uzyskanie tytułu egzekucyjnego i wykonawczego może trwać nawet kilka lat! Nadanie wierzytelności tytułu egzekucyjnego wiąże się z przejściem często dwuinstancyjnego postępowania sądowego, zaś zaopatrzenie go w klauzulę wykonalności to kwestia kilku dni (jednak można ją nadać tylko po uzyskaniu prawomocnego wyroku). Artykuł 777 zawiera w sobie jednak zapisy informujące o tym, że tytułem egzekucyjnym nie musi być wyłącznie wyrok sądu, którego uzyskanie wiąże się z długim postępowaniem. To z kolei umożliwia przyspieszenie odzyskania należności.

Uzyskanie tytułu egzekucyjnego a akt notarialny

Według przepisów dłużnik może poddać się egzekucji w akcie notarialnym. Takie rozwiązanie sprawia, że wierzyciel nie musi wytaczać powództwa oraz ubiegać się w sądzie o nadanie tytułu egzekucyjnego danej należności. W artykule 777 k.p.c. możemy przeczytać, że tytułami egzekucyjnymi są m.in.:

• orzeczenie sądu prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu, jak również ugoda zawarta przed sądem;orzeczenie referendarza sądowego
• prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu;
• inne orzeczenia, ugody i akty, które z mocy ustawy podlegają wykonaniu w drodze egzekucji sądowej;
• pkt. 4 – akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej lub wydania rzeczy oznaczonych co do gatunku, ilościowo w akcie określonych, albo też wydania rzeczy indywidualnie oznaczonej, gdy w akcie wskazano termin wykonania obowiązku lub zdarzenie, od którego uzależnione jest wykonanie;
• pkt. 5 – akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji i który obejmuje obowiązek zapłaty sumy pieniężnej do wysokości w akcie wprost określonej
• albo oznaczonej za pomocą klauzuli waloryzacyjnej, gdy w akcie wskazano zdarzenie, od którego uzależnione jest wykonanie obowiązku, jak również termin, do którego wierzyciel może wystąpić o nadanie temu aktowi klauzuli wykonalności;
• pkt. 6 – akt notarialny określony w pkt. 4 lub 5, w którym niebędąca dłużnikiem osobistym osoba, której rzecz, wierzytelność lub prawo obciążone jest hipoteką, lub zastawem, poddała się egzekucji z obciążonego przedmiotu w celu zaspokojenia wierzytelności pieniężnej przysługującej zabezpieczonemu wierzycielowi.

Choć treść artykułu 777 może wydawać się nieco skomplikowana, można z łatwością wyciągnąć wniosek, że posiadając akt notarialny, nie ma potrzeby ubiegania się o nadanie dokumentowi tytułu egzekucyjnego drogą sądową. Taka okoliczność znacznie skraca postępowanie i umożliwia szybsze odzyskanie należności. Należy jednak pamiętać, że aby akt notarialny był tytułem egzekucyjnym, konieczne jest przygotowanie oświadczenia dłużnika w przedmiocie dobrowolnego poddania się egzekucji.

Oświadczenie o poddaniu się egzekucji – jak przygotować dokumenty?

Oświadczenie dłużnika o poddaniu się egzekucji można także złożyć w odrębnym akcie notarialnym. W zależności od trybu, w jakim złożono oświadczenie dłużnika, musi ono zawierać kilka ważnych informacji. Przygotowaniem dokumentów może zająć się notariusz, który zadba o to, aby zawierały one wszystkie najważniejsze elementy. Warto jednak zapoznać się z nimi wcześniej, co ułatwi spisanie oświadczeń.

Dla pkt. 4 dokument powinien zawierać takie elementy jak: określenie osób dłużnika i wierzyciela, określenie świadczenia, które powinno zostać spełnione przez dłużnika wraz z podaniem podstawy prawnej, z której wynika obowiązek, termin wykonania świadczenia lub zdarzenie uzależniające jego wykonanie oraz oświadczenie o poddaniu się egzekucji.

Dla pkt. 5 oświadczenie powinno zawierać: określenie stron aktu, wskazanie świadczenia pieniężnego, jakie ma zostać spełnione, zdarzenie, od którego uzależnione jest wykonanie obowiązku, określenie terminu, kiedy wierzyciel może ubiegać się o nadanie aktowi notarialnemu klauzuli wykonalności oraz oświadczenie dłużnika o poddaniu się egzekucji.

Dla pkt. 6 dokument musi zawierać takie informacje jak: określenie osób dłużnika i wierzyciela, oświadczenie osoby, której rzecz, wierzytelność lub prawo jest obciążone hipoteką, lub zastawem, która nie jest dłużnikiem osobistym, o poddaniu się egzekucji z obciążonej nieruchomości, wierzytelności lub prawa, w celu zaspokojenia wierzyciela, na rzecz którego ustanowiono zabezpieczenie, określenie wysokości wierzytelności, wskazanie okoliczności upoważniających wierzyciela do prowadzenia egzekucji oraz określenie terminu, kiedy wierzyciel może wystąpić o nadanie klauzuli wykonalności aktowi notarialnemu.

W jakich przypadkach warto skorzystać z notarialnego poddania się egzekucji?

Klauzulę można stosować w wielu sytuacjach, gdy dłużnik zobowiązany jest do zapłaty świadczenia pieniężnego. Ten sposób zabezpieczenia wybierany jest m.in. przez osoby udzielające pożyczki, czy najmujące mieszkania i lokale. Dzięki przygotowaniu aktu notarialnego z możliwością ubiegania się o nadanie klauzuli wykonalności, odzyskanie niespłaconych należności może odbyć się znacznie szybciej niż w przypadku tradycyjnego postępowania.

Umowa pożyczki

Artykuł 777 może mieć ogromne znaczenie w przypadku gdy dłużnik nie wywiązuje się z obowiązku spłacenia pożyczki. Posiadając akt notarialny z oświadczeniem o dobrowolnym poddaniu się egzekucji, w sytuacji, gdy dłużnik nie będzie chciał terminowo zwrócić pożyczonych pieniędzy, można wystąpić do sądu o nadanie klauzuli wykonalności tytułowi egzekucyjnemu. Po jej otrzymaniu wierzyciel może udać się do komornika, którego zadaniem jest podjęcie czynności mających na celu odzyskanie należności.

Umowa najmu

Artykuł 777 przydaje się także w sytuacji, gdy najemca mieszkania lub innego lokalu nie wywiązuje się z zawartej umowy i np. nie uiszcza miesięcznej, określonej w umowie opłaty. Wówczas po nadaniu dokumentom klauzuli wykonalności przepis umożliwia szybką eksmisję lokatora i dochodzenie odzyskania niezapłaconych należności.

Podsumowanie

Artykuł 777 Kodeksu postępowania cywilnego to sposób na zabezpieczenie swoich należności w przypadku styczności z dłużnikiem zwlekającym z uiszczaniem opłat, czy ze zwrotem pożyczonej gotówki. Przygotowanie aktu notarialnego znacznie przyspiesza nadanie dokumentowi klauzuli wykonalności w sytuacji, gdy zajdzie potrzeba wszczęcia postępowania egzekucyjnego. Należy jednak pamiętać, że aby sąd przychylił się do prośby wierzyciela, dokumenty powinny zostać sporządzone przez notariusza, który zadba o wypełnienie ich zgodnie z obowiązującym prawem.

Piotr Chełstowski
Absolwent studiów magisterskich na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Po ukończeniu studiów pracował jako asystent notarialny w kilku warszawskich kancelariach notarialnych, a następnie odbył etatową aplikację notarialną przy Izbie Notarialnej w Warszawie. Obecnie prowadzi własną kancelarię notarialną w Warszawie.