Darowizna działki to jedno z popularnych rozwiązań prawnych, które umożliwia nieodpłatne przekazanie własności nieruchomości gruntowej. Dla ważności czynności prawnej konieczne jest zachowanie odpowiedniej formy prawnej. Znaczny koszt sporządzenia umowy darowizny nieruchomości generuje podatek od spadków i darowizn. W niektórych przypadkach darowizna działki jest zwolniona z obowiązku zapłaty tego podatku. Ponadto istnieją sytuacje, które powodują, że darczyńca może odwołać raz udzieloną darowiznę. Chcesz dowiedzieć się, z czym wiąże się darowizna nieruchomości? Przeczytaj poniższy tekst, aby poznać szczegóły.

Czym jest darowizna działki?

Darowizna działki jest szczególnym rodzajem umowy, na mocy której właściciel nieruchomości (darczyńca) przekazuje swoją działkę na rzecz innej osoby (obdarowanego). Instytucja ta została uregulowana w Kodeksie cywilnym w artykule 888, który stanowi, że przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do nieodpłatnego świadczenia na rzecz osoby obdarowanej kosztem swojego majątku. Jest to forma przeniesienia własności, która nie wiąże się z żadnymi korzyściami finansowymi dla darczyńcy. W praktyce oznacza to, że darczyńca nie otrzymuje żadnego wynagrodzenia w zamian za przekazanie działki. Umowa darowizny jest często zawierana między członkami najbliższej rodziny, ale może być także dokonana na rzecz organizacji charytatywnych, fundacji czy związków wyznaniowych.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami darczyńca ma prawo odwołać darowiznę, która nie została jeszcze wykonana, szczególnie gdy po sporządzeniu umowy jego stan majątkowy ulegnie zmniejszeniu. Z kolei, jeśli już po wykonaniu darowizny nieruchomości darczyńca popadnie w niedostatek, na osobie obdarowanej ciąży obowiązek zapewnić darczyńcy środki potrzebne do zaspokojenia swoich potrzeb. Obdarowany może jednak zwolnić się od tego obowiązku, zwracając darczyńcy wartość wzbogacenia. Darczyńca ma również prawo odwołać darowiznę, nawet jeśli została już wykonana, w przypadku gdy obdarowany dopuścił się wobec niego rażącej niewdzięczności. Odwołanie darowizny dokonuje się poprzez złożenie pisemnego oświadczenia obdarowanemu. Należy jednak pamiętać, że żądanie rozwiązania umowy darowizny nie może być zgłoszone po upływie dwóch lat od jej wykonania.

Jaką formę prawną powinna mieć darowizna nieruchomości?

Darowizna działki pod rygorem nieważności musi być zawarta w formie aktu notarialnego. Osoby, które chcą sporządzić umowę darowizny nieruchomości, muszą umówić się na wizytę w kancelarii notarialnej. Notariusz na podstawie dostarczonych przez strony dokumentów przygotuje zgodnie z obowiązującym prawem umowę darowizny działki. Do aktu notarialnego urzędnik dodaje wniosek do sądu o dokonanie odpowiednich wpisów w księdze wieczystej prowadzonej dla danej nieruchomości. Wniosek ten jest składany przez notariusza drogą elektroniczną w dniu podpisania umowy. Następnie wszystkie niezbędne dokumenty, w tym wypis aktu notarialnego, są przekazywane przez notariusza do sądu prowadzącego księgę wieczystą. Obdarowany uzyskuje prawo własności nieruchomości w momencie podpisania umowy u notariusza. Późniejszy wpis do księgi wieczystej służy jedynie formalnemu zatwierdzeniu tego stanu prawnego.

Jakie dane stron potrzebne są do sporządzenia darowizny działki?

W przypadku darowizny działki należy dostarczyć notariuszowi następujące dane:

• Imię bądź imiona,
• Nazwisko,
• Imiona rodziców,
• Numer PESEL,
• Stan cywilny,
• Obywatelstwo,
• Stopień pokrewieństwa lub powinowactwa pomiędzy stronami umowy darowizny,
• Adres oraz adres do doręczeń (jeśli adres do doręczeń jest inny niż miejsce zamieszkania),
• Typ dokumentu tożsamości, np. dowód osobisty bądź paszport, oraz jego numer i termin ważności.

Jakie dokumenty są potrzebne do przepisania działki?

Umowa darowizny działki powinna być sporządzona m.in. na podstawie:

• Dokumentu stanowiącego podstawę prawną jego nabycia takiego jak np. postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku, akt poświadczenia dziedziczenia czy umowa sprzedaży,
• Zaświadczenie z właściwego Urzędu Skarbowego o zapłacie podatku od spadku i darowizn bądź o zwolnieniu lub wygaśnięciu obowiązku podatkowego,
• Aktualnego wypisu z rejestru gruntów prowadzonego przez właściwy organ, a jeśli nieruchomość jest zabudowana również aktualnego wypisu z kartoteki budynków uwzględniającego wszystkie budynki,
• Aktualnego zaświadczenia, z którego wynika, że darowana działka nie jest objęta uproszczonym planem urządzenia lasu.

Ile zapłacimy podatku od darowizny nieruchomości?

Na wysokość daniny publicznej od darowizny działki wpływ ma stopień pokrewieństwa osób będących stronami umowy oraz wartość rynkowa nieruchomości. Im bliższe pokrewieństwo między darczyńcą a obdarowanym, tym niższe stawki podatkowe. Podatek od darowizny działki może znacznie wpłynąć na koszty związane z przekazaniem nieruchomości, dlatego warto dokładnie zapoznać się z obowiązującymi przepisami. Jeżeli zadeklarowana w umowie wartość darowizny zostanie uznana przez urząd skarbowy za zaniżoną, strony umowy zostaną wezwane do jej skorygowania. W sytuacji, gdy wartość po korekcie nadal jest uznawana za zaniżoną, Urząd Skarbowy może powołać biegłego rzeczoznawcę do określenia rynkowej wartości darowizny. Koszty związane z ekspertyzą ponosi obdarowany, jeśli różnica między wartością określoną przez biegłego a wartością zadeklarowaną przekracza 33%.

Jakie wyróżniamy grupy podatkowe?

Ogólnie rzecz biorąc, wyróżniamy trzy grupy podatkowe, w skład których wchodzą poszczególni członkowie rodziny:

1. Grupa I — obejmuje małżonka, zstępnych (np. syn, córka, wnuki, prawnuki), wstępnych (np. ojciec, matka, dziadkowie), pasierba, synową, zięcia, rodzeństwo, macochę, ojczyma oraz teściów.
2. Grupa II — do której zaliczani są zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, małżonkowie rodzeństwa, rodzeństwo małżonków oraz małżonkowie rodzeństwa małżonków,
3. Grupa III: Dotyczy wszystkich innych nabywców, którzy nie należą do dwóch pierwszych grup.

Ponadto w ramach grupy I istnieje tzw. Grupa 0, która uprawniona jest do całkowitego zwolnienia z podatku od spadków i darowizn. Zwolnienie to przysługuje, gdy darowizna jest przekazywana na rzecz małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwa, ojczyma lub macochy. Podstawę prawną tego zwolnienia stanowi Art. 4a Ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn. Pamiętać należy, że zwolnienie to nie dotyczy opłat sądowych oraz taksy notarialnej.

Ile kosztuje sporządzenie umowy darowizny działki?

Na koszty umowy darowizny składają się następujące elementy:

• Taksa notarialna ustalana indywidualnie,
• Taksa notarialna za wypisy aktu, która wynosi 6 zł netto (7,38 zł brutto) za każdą rozpoczętą stronę,
• Podatek od spadków i darowizn, wyliczany zgodnie z ustawą z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn. Zwolnieni z tego podatku są nabywcy zaliczani do grupy zerowej,
• Opłata sądowa, która jest ustalana na podstawie konkretnego stanu faktycznego zgodnie z ustawą z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Ile wynosi podatek od darowizny gospodarstwa rolnego?

Darowizna nieruchomości, której przedmiotem jest gospodarstwo rolne, jest zwolniona z podatku od nieruchomości. Zgodnie z art. 4 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, zwolnieniu podlega nabycie prawa własności lub prawa użytkowania wieczystego nieruchomości, lub jej części wraz z częściami składowymi. Aby skorzystać ze zwolnienia od podatku od darowizn w przypadku nabycia nieruchomości gospodarstwa rolnego, muszą zostać spełnione następujące przesłanki:

1. Nabywane grunty muszą stanowić gospodarstwo rolne w rozumieniu ustawy o podatku rolnym.
2. W wyniku nabycia musi powstać nowe lub nastąpić powiększenie już istniejącego gospodarstwa rolnego,
3. Powierzchnia powstałego lub powiększonego gospodarstwa rolnego musi wynosić co najmniej 11 ha i nie może przekraczać 300 ha.
4. Gospodarstwo rolne musi być prowadzone przez nabywcę przez co najmniej 5 lat.

Czym jest kwota wolna od podatku?

Przynależność do konkretnej grupy podatkowej określa, jaką ostatecznie kwotę podatku jesteśmy zobowiązani uiścić w Urzędzie Skarbowym. Ustawodawca przewidział jednak sytuacje, w których nie musimy płacić podatku od darowizny nieruchomości. Osoby należące do poszczególnych grup podatkowych nie muszą płacić daniny, jeśli wartość przekazanej darowizny nie przekracza:

• 36 120 zł – dla obdarowanych z I grupy podatkowej,
• 27 090 zł – dla obdarowanych z II grupy podatkowej,
• 5 733 zł – dla obdarowanych z III grupy podatkowej.

Podsumowanie

Darowizna działki to czynność prawna, która umożliwia przekazanie własności nieruchomości gruntowej bez konieczności jej sprzedaży. Umowa darowizny działki będzie wywoływać skutki prawne, jeśli zostanie sporządzona w formie aktu notarialnego na podstawie odpowiednich dokumentów. Wysokość podatku od darowizny działki zależy od jej wartości rynkowej oraz stopnia pokrewieństwa darczyńcy i obdarowanego. Pamiętać należy, że z podatku zwolnione są osoby zaliczane do tzw. grupy zerowej. Muszą one jednak zapłacić koszty notarialne oraz opłaty sądowe przewidziane we właściwych aktach prawnych.

Piotr Chełstowski
Absolwent studiów magisterskich na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Po ukończeniu studiów pracował jako asystent notarialny w kilku warszawskich kancelariach notarialnych, a następnie odbył etatową aplikację notarialną przy Izbie Notarialnej w Warszawie. Obecnie prowadzi własną kancelarię notarialną w Warszawie.

Zakup nieruchomości to jeden z najważniejszych momentów w życiu. Aby zabezpieczyć interesy obu stron przed finalnym zawarciem umowy kupna-sprzedaży, często sporządza się umowę przedwstępną. Na czym polega zawarcie takiej umowy i jakie dane są niezbędne do prawidłowego przygotowania dokumentu? Jak określić warunki umowy i czy konieczne jest zawarcie jej w obecności notariusza? Czytaj dalej i poznaj szczegóły zawierania umowy przedwstępnej!

Czym jest umowa przedwstępna i kiedy się ją zawiera?

Umowa przedwstępna to dokument, w którym strony zobowiązują się do zawarcia umowy sprzedaży nieruchomości w przyszłości (tak zwanej umowy przyrzeczonej). Jest to szczególnie istotne, gdy jedna ze stron nie może od razu przystąpić do finalnej transakcji (bo np. czeka na kredyt hipoteczny lub zgromadzenie pełnej kwoty). Umowę przedwstępną zawiera się najczęściej, gdy strony są pewne co do sprzedaży i zakupu, ale muszą poczekać na spełnienie pewnych warunków, takich jak uzyskanie finansowania.

Umowa przedwstępna kupna domu a umowa deweloperska – czym się różnią?

Umowa przedwstępna kupna domu dotyczy sytuacji, gdy nieruchomość jest już w pełni ukończona. Z kolei umowa deweloperska odnosi się do nieruchomości, która dopiero zostanie wybudowana. Umowa deweloperska reguluje nie tylko kwestie finansowe, ale również harmonogram budowy, przekazania lokalu i inne kluczowe aspekty związane z powstającym budynkiem. Natomiast umowa przedwstępna dotyczy już gotowych nieruchomości i jest mniej złożona, gdyż jej głównym celem jest zabezpieczenie kupującego i sprzedającego przed finalizacją transakcji.

Sporządzenie umowy przedwstępnej – jakie dane będą niezbędne?

W umowie przedwstępnej strony powinny wskazać najważniejsze dane osobowe oraz informacje dotyczące nieruchomości. Do sporządzenia umowy należy przygotować:

• Dane osobowe kupującego i sprzedającego (imię, nazwisko, PESEL, adres zamieszkania).
• Szczegółowy opis nieruchomości (adres, numer księgi wieczystej, powierzchnia).
• Ustalenie ceny zakupu nieruchomości oraz formy zapłaty (gotówka, kredyt hipoteczny).
• Termin zawarcia ostatecznej umowy sprzedaży.
• Wszelkie dodatkowe warunki, które strony uznają za istotne, np. termin przekazania nieruchomości, opłaty notarialne itp.

Warto pamiętać, że zgodnie z art. 389 par. 2 Kodeksu Cywilnego, jeśli w ciągu roku od dnia zawarcia umowy przedwstępnej nie zostanie wyznaczony termin zawarcia umowy przyrzeczonej, to nie można żądać jej zawarcia. Oznacza to, że strony umowy mają rok od podpisania umowy przedwstępnej na wyznaczenie daty podpisania umowy przyrzeczonej.

Przedwstępna umowa sprzedaży domu – warunki umowy

Warunki umowy przedwstępnej powinny być jasno określone, aby uniknąć przyszłych nieporozumień. Najważniejsze elementy to:

• Cena sprzedaży – powinna być dokładnie określona, czy to kwota brutto, czy netto, oraz jakie będą obowiązywać ewentualne dodatkowe opłaty.
• Termin podpisania umowy ostatecznej – istotne jest określenie dnia zawarcia umowy przyrzeczonej.
• Zaliczka lub zadatek – często umowa przewiduje wpłatę zaliczki lub zadatku, które mają zabezpieczać transakcję. W przypadku odstąpienia od umowy przez jedną ze stron, druga może zachować zadatek.

Umowa przedwstępna sprzedaży domu powinna określać także istotne postanowienia umowy przyrzeczonej, za które uznaje się po stronie sprzedawcy: zobowiązania do przeniesienia na rzecz kupującego własności nieruchomości i wydania jej, natomiast po stronie kupującego: zapłatę wskazanej ceny.

Jakie dokumenty są potrzebne przed zawarciem umowy przedwstępnej?

Przed podpisaniem umowy przedwstępnej dotyczącej sprzedaży nieruchomości gruntowej należy przygotować numer księgi wieczystej oraz aktualny wypis z rejestru gruntów dla wszystkich działek znajdujących się w księdze wieczystej. Jeśli w wyniku umowy sprzedaży nastąpi wydzielenie działki do nowej księgi wieczystej, potrzebny będzie aktualny wypis z rejestru gruntów dla wszystkich działek wraz z wyrysem z mapy ewidencyjnej.

W sytuacji gdy przedmiotem umowy jest nieruchomość (lub jej część), która uległa podziałowi/scaleniu geodezyjnemu, a podział ten nie został ujawniony w księdze wieczystej, konieczne będą: ostateczna decyzja zatwierdzająca podział/scalenie nieruchomości, wykaz zmian danych ewidencyjnych oraz aktualny wypis z rejestru gruntów dla wszystkich działek wraz z wyrysem z mapy ewidencyjnej.

Dodatkowo w przypadku zawarcia umowy przedwstępnej dotyczącej sprzedaży lokalu należy przygotować aktualne zaświadczenie, z którego wynika, że nieruchomość nie jest położona na obszarze zdegradowanym ani na obszarze rewitalizacji wyznaczonym w drodze uchwały, o której mowa w art. 8 ustawy z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji, ani w Specjalnej Strefie Rewitalizacji wyznaczonej w drodze uchwały, o której mowa w art. 25 tej samej ustawy (organ wydający – Urząd Gminy).

W przypadku zawarcia umowy przedwstępnej dotyczącej sprzedaży spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu poza numerem księgi wieczystej należy przygotować także aktualne zaświadczenie wydane przez Spółdzielnię Mieszkaniową o przysługującym prawie do lokalu będącym przedmiotem umowy.

Informacje o innych niezbędnych dokumentach znajdziesz tutaj: https://www.pannotariusz.pl/umowa-przedwstepna/.

Koszt sporządzenia przedwstępnej umowy kupna domu

Koszt sporządzenia umowy przedwstępnej może być różny w zależności od formy, w jakiej jest zawierana. Jeśli decydujesz się na umowę cywilnoprawną, możesz ją przygotować samodzielnie, co generuje minimalne koszty (ewentualnie opłaty notarialne za poświadczenie podpisów).

W przypadku notarialnej formy umowy przedwstępnej, opłaty notarialne są ustalane na podstawie wartości nieruchomości. Dodatkowym kosztem jest opłata sądowa w kwocie 150 zł pobierana wyłącznie gdy strona umowy zdecyduje się na ujawnienie w księdze wieczystej roszczenia o zawarcie umowy przyrzeczonej (umowy końcowej). Warto pamiętać, że zawierając umowę w formie aktu notarialnego, otrzymuje się większą pewność co do zabezpieczenia interesów obu stron, w przypadku problemów otwierając drogę do żądania zawarcia umowy przyrzeczonej przed sądem.

Przykładowa umowa przedwstępna – wzór umowy

Poniżej znajduje się przykładowy wzór umowy przedwstępnej sprzedaży domu, który można dostosować do własnych potrzeb. Taki wzór może posłużyć jako podstawa do sporządzenia umowy przedwstępnej, ale zawsze warto skonsultować się z prawnikiem lub notariuszem w celu dokładnego zabezpieczenia interesów obu stron.

Zawieranie umowy przedwstępnej sprzedaży domu – podsumowanie

Umowa przedwstępna sprzedaży domu to ważny dokument, który zabezpiecza obie strony transakcji przed jej ostatecznym zawarciem. Dokument pozwala na ustalenie szczegółów dotyczących ceny, terminu podpisania umowy oraz innych warunków, takich jak wpłata zadatku lub zaliczki. Sporządzenie tej umowy wymaga dostarczenia kluczowych informacji, takich jak dane stron, szczegóły nieruchomości oraz dokumenty potwierdzające jej stan prawny. Koszt umowy może się różnić w zależności od formy, jednak dla pełnego bezpieczeństwa warto rozważyć jej zawarcie u notariusza.

Piotr Chełstowski
Absolwent studiów magisterskich na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Po ukończeniu studiów pracował jako asystent notarialny w kilku warszawskich kancelariach notarialnych, a następnie odbył etatową aplikację notarialną przy Izbie Notarialnej w Warszawie. Obecnie prowadzi własną kancelarię notarialną w Warszawie.

Zawarcie umowy sprzedaży mieszkania to jeden z najważniejszych kroków w procesie zakupu nieruchomości. Stanowi ona formalne potwierdzenie przeniesienia prawa własności z jednego podmiotu na drugi. Umowa sprzedaży mieszkania, zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego, powinna być sporządzona we właściwej formie oraz składać się z odpowiednich elementów. Przed podpisaniem właściwej umowy sprzedaży, strony mogą zdecydować się na zawarcie umowy przedwstępnej. Chcesz wiedzieć, czym jest umowa sprzedaży mieszkania oraz co powinna zawierać?Przeczytaj poniższy tekst.

Gdzie uregulowana jest sprzedaż?

Sprzedaż została uregulowana w Kodeksie cywilnym. Jest to umowa cywilnoprawna, której stronami są sprzedawca i kupujący. Na mocy podpisanej umowy sprzedawca zobowiązuje się do przeniesienia na rzecz kupującego prawa własności przedmiotu umowy oraz jego wydania. Jednocześnie po stronie kupującego powstaje obowiązek odebrania przedmiotu umowy i zapłaty za niego. Przedmiotem umowy mogą być jednakowo ruchomości, jak i nieruchomości, a także prawa. Dla jej ważności konieczne jest istnienie podstawy prawnej. Umowa sprzedaży musi mieć także odpowiednią formę.

Dla większości umów sprzedaży, które mają charakter realny i skutkują przeniesieniem własności w momencie wydania rzeczy, przepisy prawa nie wymagają szczególnej formy. Jednak w niektórych przypadkach, ze względu na specyfikę przedmiotu umowy, konieczne jest zachowanie określonej formy prawnej. Na przykład, jeżeli przedmiotem sprzedaży jest prawo użytkowania wieczystego lub nieruchomość, wymagana jest forma aktu notarialnego, natomiast przy sprzedaży przedsiębiorstwa wymagana jest forma pisemna z podpisami notarialnie poświadczonymi.

Co powinna zawierać umowa sprzedaży mieszkania?

Umowa sprzedaży mieszkania, na mocy której następuje przeniesienie własności nieruchomości, powinna być sporządzona w formie aktu notarialnego. Jeżeli strony nie dopełnią tego wymogu, spowoduje to nieważność czynności prawnej. W umowie sprzedaży nieruchomości muszą znaleźć się informacje m.im o stronach umowy, sposobie zapłaty, cenie czy terminie wydania przedmiotu umowy.
Jakie dane stron muszą znaleźć się w umowie sprzedaży mieszkania?

Strony, które chcą podpisać umowę sprzedaży mieszkania w kancelarii notarialnej, muszą podać następujące dane:

• wszystkie swoje imiona,
• nazwisko,
• imiona rodziców,
• stan cywilny,
• numer PESEL,
• adres
• obywatelstwo
• rodzaj dokumentu tożsamości.

Jeżeli jedną ze stron umowy będzie przedsiębiorca, należy również podać nazwę i siedzibę firmy numer REGON, KRS i NIP.

Jakie dokumenty potrzebne są do sporządzenia umowy sprzedaży mieszkania?

To jakie konkretnie dokumenty potrzebne są do sporządzenia aktu notarialnego uzależnione od statusu mieszkania. Jeżeli chcemy sprzedać mieszkanie, które jest odrębnym lokalem, musimy przedstawić notariuszowi m.in. dane osobowe obu stron, podstawę nabycia nieruchomości. Konieczne będzie zaświadczenie potwierdzające, że grunt, na którym znajduje się budynek, nie leży w strefie rewitalizacji. Natomiast jeżeli przedmiotem sprzedaży jest spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego, wymagane będzie przedstawienie danych stron umowy, podstawy nabycia oraz stosownego zaświadczenie dla notariusza ze spółdzielni mieszkaniowej.

Jakie elementy powinien zawierać wzór umowy sprzedaży nieruchomości?

Umowa sprzedaży mieszkania obligatoryjnie musi mieć formę aktu notarialnego. Jeżeli dokument będzie sporządzony w innej formie, spowoduje to bezskuteczność czynności prawnej. Notariusz jako urzędnik państwowy pełni istotną funkcję. Jest gwarantem tego, że cała procedura zostanie przeprowadzona zgodnie z obowiązującym prawem. Dba zarówno o interesy sprzedającego, jak i kupującego. Tryb sporządzenia dokumentu określają przepisy prawa o notariacie. Akt notarialny jest sporządzony na podstawie przedstawionych przez strony umowy danych oraz dokumentów. Dokument zawiera także wniosek do właściwego sądu wydziału ksiąg wieczystych o dokonanie zmiany właściciela w związku z umową sprzedaży.

W dokumencie sporządzonym przez notariusza powinny znaleźć się następujące informacje:

• Czy została zawarta umowa przedwstępna sprzedaży mieszkania, jeżeli tak to w jakim terminie i w jakiej formie
• Czy kupujący zapłacił zaliczkę lub zadatek, jeżeli tak to w jakiej kwocie?
• Kiedy nastąpi płatność? Przed podpisaniem aktu notarialnego czy po podpisaniu aktu. Strony mogą również rozliczyć się w dniu podpisania aktu notarialnego.
• W jakim terminie nastąpi wydanie przedmiotu umowy sprzedaży? Przed podpisaniem aktu notarialnego, po podpisaniu aktu, czy też w dniu jego podpisania?

Akt notarialny powinien być odpowiednio zatytułowany i opatrzony numerem repertorium i pieczęcią notariusza. Repertorium to rejestr dokumentów prowadzony przez notariusza, zawierający spis sporządzonych aktów notarialnych. Na samym początku dokumentu umieszcza się datę, którą zapisuje się słownie w celu uniknięcia pomyłki oraz dane notariusza. Następnie podaje się uczestników czynności notarialnej, którzy w akcie notarialny określani są Stawiającymi. Notariusz ma obowiązek potwierdzić tożsamość uczestników umowy i odpowiednio odnotować to w akcie.

Właściciel mieszkania musi złożyć przed notariuszem oświadczenie, potwierdzające posiadanie prawa własności do zbywanego mieszkania. Dowodem na to jest wpis w księdze wieczystej nieruchomości. Notariuszowi wystarczy dostarczyć zwykły odpis tego dokumentu. W dalszej części dokumentu musi znajdować się szczegółowy opis sprzedawanej nieruchomości obejmujący m.in. powierzchnię mieszkania, kondygnacje czy liczbę pokoi. W akcie notarialnym notariusz opisuje także formę zapłaty za nieruchomość oraz sposób wydania przedmiotu umowy sprzedaży.

Kwestia przekazania przedmiotu sprzedaży zależy wyłącznie od ustaleń stron umowy. Ważne jest, aby unikać niejasności i dokładnie określić wszelkie możliwe kwestie sporne, takie jak opłaty związane z lokalem do czasu jego przekazania kupującemu. Zgodnie z ustaleniami stron, mieszkanie może być przekazane puste, bez mebli i sprzętów, lub z pełnym wyposażeniem. W każdym przypadku nieruchomość nie może być zamieszkiwana ani zameldowane nie mogą być w niej żadne osoby.

Czym jest umowa przedwstępna sprzedaży mieszkania?

Umowa przedwstępna sprzedaży mieszkania to dokument, w którym strony zobowiązują się do zawarcia w przyszłości umowy właściwej. Powinna ona określać istotne postanowienia umowy przyrzeczonej (właściwej). Stanowi ona formę zabezpieczenia zarówno dla sprzedającego, jak i kupującego, dając im pewność, że transakcja zostanie sfinalizowana w ustalonym czasie i na uzgodnionych warunkach. Umowa przedwstępna sprzedaży mieszkania w zależności od preferencji stron może być sporządzona w zwykłej formie pisemnej bądź w formie aktu notarialnego. W przypadku, gdy jedna ze stron nie wywiąże się ze zobowiązań wynikających z umowy przedwstępnej, druga strona jest uprawniona do żądania zawarcia umowy przyrzeczonej lub dochodzić odszkodowania. Jeżeli w ciągu roku licząc od dnia zawarcia umowy przedwstępnej, nie ustalono terminu na zawarcie umowy przyrzeczonej, strony tracą możliwość domagania się jej zawarcia.

Jaka jest rola umowy przedwstępnej?

Sporządzenie umowy przedwstępnej zabezpiecza interesy obu stron. Chroni zarówno sprzedającego, jak i kupującego przed jednostronnym odstąpieniem od transakcji bez uzasadnionych przyczyn. Umowa przedwstępna sprzedaży mieszkania powinna obejmować ustalenia i warunki, które będą obowiązywać w finalnej umowie sprzedaży, dzięki czemu obie strony mają jasność co do przebiegu przyszłej transakcji.

W umowie przedwstępnej sprzedaży mieszkania powinny znaleźć się następujące dane:

• miejsce i data sporządzenia umowy przedwstępnej,
• dane osobowe sprzedającego i kupującego,
• opis nieruchomości, której dotyczy umowa,
• określenie ceny sprzedaży oraz warunków płatności,
• określenie warunków, na jakich strony mogą odstąpić od umowy przedwstępnej,
• informacje o ewentualnym zadatku,
• podanie terminu sprzedaży mieszkania,
• podpisy sprzedającego i kupującego.

Kiedy podpisuje się umowę rezerwacyjną?

Umowa rezerwacyjna mieszkania ma na celu czasowe wyłączenie nieruchomości z oferty sprzedaży. Jest to dwustronna umowa między sprzedawcą nieruchomości a potencjalnym nabywcą. Nie prowadzi to do przeniesienia własności, lecz jedynie do rezerwacji lokalu. Umowa rezerwacyjna podobnie jak umowa przedwstępna określa przedmiot umowy, strony umowy, cenę nieruchomości oraz dodatkowo wysokość opłaty rezerwacyjnej i uzgodnioną datę podpisania umowy przedwstępnej lub od razu umowy sprzedaży. Wygasa ona, jeśli potencjalny nabywca nie dokona płatności w wyznaczonym terminie, lub gdy obie strony zdecydują się podpisać umowę przedwstępną albo deweloperską. Dzięki dokonaniu rezerwacji mieszkania potencjalny nabywca zyskuje dodatkowy czas (zazwyczaj 6-8 tygodni) na podjęcie ostatecznej decyzji, w zamian za niewielką opłatę rezerwacyjną. Jedynym zobowiązaniem po stronie dewelopera jest wycofanie danej nieruchomości z oferty na ustalony okres.

Podsumowanie

Prawidłowe sporządzenie umowy sprzedaży mieszkania jest niezwykle istotne dla zapewnienia bezpieczeństwa prawnego obu stron transakcji. Umowa sprzedaży mieszkania musi być sporządzona pod rygorem nieważności w formie aktu notarialnego i zawierać określone elementy. W dokumencie należy precyzyjne określić wszystkie warunki umowy, aby uniknąć potencjalnych sporów i niejasności. Nad prawidłowym przebiegiem czynności czuwa notariusz, który dba o to, aby cała procedura była zgodna z obowiązującymi przepisami prawa.

Piotr Chełstowski
Absolwent studiów magisterskich na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Po ukończeniu studiów pracował jako asystent notarialny w kilku warszawskich kancelariach notarialnych, a następnie odbył etatową aplikację notarialną przy Izbie Notarialnej w Warszawie. Obecnie prowadzi własną kancelarię notarialną w Warszawie.

Współwłasność nieruchomości polega na tym, że co najmniej dwie osoby mają prawa do tego samego mienia. Współwłasność może wynikać z różnorodnych przyczyn. Jednak taki stan prawny często bywa źródłem powstawania konfliktów między współwłaścicielami. Rozwiązaniem tego problemu może być zniesienie współwłasności. Polski system prawny dopuszcza możliwość przeprowadzenia sądowego lub umownego zniesienia współwłasności. Oba warianty mają swoje wady i zalety. Chcesz wiedzieć, czym różni się sądowe zniesienie współwłasności nieruchomości od umownego? Uważnie przeczytaj poniższy tekst.

Czym jest współwłasność?

Własność uregulowana została w kodeksie cywilnym. Zgodnie z nim prawo własności nieruchomości może niepodzielnie przysługiwać kilku osobom. Wyróżniamy współwłasność łączną i współwłasność ułamkową. Pierwsza z nich najczęściej występuje między małżonkami w ramach wspólności majątkowej obowiązującej w trakcie małżeństwa lub pomiędzy partnerami w spółce cywilnej. Tego typu współwłasność może przeistoczyć się we współwłasność ułamkową odpowiednio w wyniku rozwodu, lub zawarcia umowy majątkowej małżeńskiej (intercyzy). Natomiast współwłasność ułamkowa charakteryzuje się tym, że każdy ze współwłaścicieli posiada ściśle określony ułamek udziałów. Często powstaje ona przez dziedziczenie lub wspólny zakup nieruchomości. W ramach współwłasności ułamkowej każdy z właścicieli ma możliwość sprzedania swojego udziału, co nie jest tak proste w przypadku współwłasności łącznej bez formalnego zniesienia współwłasności.

Jakie są tryby zniesienia współwłasności nieruchomości?

Wybór sposobu zniesienia współwłasności nieruchomości zależy od współwłaścicieli. Osoby, które chcą znieść współwłasność nieruchomości, mogą wybrać jeden z dopuszczalnych przez ustawodawcę trybów. Jeśli współwłaściciele zgadzają się zarówno co do faktu zakończenia współwłasności, jak i co do metody jej zniesienia, mogą wybrać umowne zniesienie współwłasności. W sytuacji, gdy osiągnięcie porozumienia jest niemożliwe, jedynym rozwiązaniem pozostaje postępowanie sądowe, które formalnie zakończy współwłasność (sądowe zniesienie współwłasności).

Współwłasność można znieść w dowolnym momencie, ponieważ nie istnieją ustawowe ograniczenia czasowe, które by to uniemożliwiały. Zgodnie z art. 220 kodeksu cywilnego, roszczenie o zniesienie współwłasności się nie przedawnia. Co więcej, ustawodawca dopuszcza możliwość umownego wyłączenia prawa do żądania zniesienia współwłasności na okres maksymalnie pięciu lat. Umowa wyłączająca możliwość żądania zniesienia współwłasności nie musi być zawarta w żadnej specjalnej formie prawnej, jednak ze względów dowodowych zalecane jest, aby była to forma pisemna. Po upływie pięciu lat istnieje możliwość przedłużenia umowy o kolejne pięcioletnie okresy.

Jak przebiega zniesienie współwłasności u notariusza?

Osoby, które zdecydowały się na umowne zniesienie współwłasność, muszą stawić się w kancelarii notarialnej. Absencja któregokolwiek współwłaściciela spowoduje, że przeprowadzenie czynności będzie niemożliwe. Ważne jest, aby w chwili sporządzania aktu notarialnego strony posiadały wszystkie potrzebne dokumenty. Jedną z głównych zalet przeprowadzenia procedury u notariusza jest uniknięcie długotrwałego i często kosztownego postępowania sądowego. Należy pamiętać, że z rozwiązania tego mogą skorzystać jedynie współwłaściciele, którzy wyrazili zgodę na zakończenie współwłasności oraz porozumieli się w sprawie metody podziału nieruchomości.
Podczas procesu umownego zniesienia współwłasności, notariusz sporządza akt notarialny. Dokument ten zawiera szczegółowy opis nieruchomości i udziałów, a także dokładnie określa prawa i obowiązki każdego ze współwłaścicieli. Dodatkowo, w akcie notarialnym znajdują się informacje dotyczące sposobu podziału nieruchomości oraz precyzyjne wskazanie, które części nieruchomości zostają przypisane poszczególnym współwłaścicielom.
Do wniosku o umowne zniesienie współwłasności nieruchomości należy dołączyć szereg istotnych dokumentów. Wśród nich znajduje się akt własności, który potwierdza prawa do nieruchomości. Ważne są również umowy regulujące korzystanie z nieruchomości, a także wszelkie dokumenty potwierdzające uregulowanie zobowiązań finansowych związanych z nieruchomością. Niezbędne jest także złożenie oświadczeń wszystkich współwłaścicieli, które potwierdzają ich zgodę na podział nieruchomości.

Kiedy należy przeprowadzić sądowe zniesienie współwłasności?

Sądowe zniesienie współwłasności nieruchomości jest konieczne, gdy współwłaściciele nieruchomości nie mogą porozumieć się co do jej podziału. Z żądaniem zniesienia współwłasności może wyjść każdy ze współwłaścicieli. Ważne jest, że żądanie zniesienia współwłasności nie musi obejmować całej nieruchomości. Możliwe jest także częściowe zniesienie współwłasności – będzie tak np. przy roszczeniu o podział pojedynczej działki gruntowej, stanowiącej część większej nieruchomości.

Rozpoczęcie postępowania sądowego inicjuje wniosek o zniesienie współwłasności. Składa się go do sądu właściwego ze względu na położenia nieruchomości. Po złożeniu wniosku sąd zwołuje rozprawę, podczas której bada okoliczności sprawy i ustala warunki, na jakich nieruchomość zostanie podzielona między byłych współwłaścicieli. Proces ten zazwyczaj trwa dłużej niż procedura umownego zniesienia współwłasności za pośrednictwem notariusza.
W trakcie tego postępowania sądowego konieczne jest dostarczenie odpowiednich dokumentów. Wymagane są między innymi aktualny akt notarialny nieruchomości, ewentualne umowy dotyczące wcześniejszego podziału nieruchomości, jak również inne dokumenty potwierdzające prawa do nieruchomości i jej status prawny.

W jaki sposób można znieść współwłasności nieruchomości

Istnieją trzy główne metody zniesienia współwłasności nieruchomości:
Fizyczny podział nieruchomości między współwłaścicieli — nieruchomość jest dzielona na wydzielone części, z których każda przypada jednemu z właścicieli.
Przeniesienie własności na jednego ze współwłaścicieli — cała nieruchomość zostaje przekazana jednej osobie, często w zamian za odpowiednie rekompensaty finansowe dla pozostałych stron.
Sprzedaż nieruchomości na licytacji — nieruchomość jest sprzedawana, a uzyskane środki są dzielone równo lub proporcjonalnie do udziałów między byłymi współwłaścicielami.

Ad 1. Fizyczny podział nieruchomości jest najtańszym i najczęściej stosowanym sposobem zniesienia współwłasności. Przykładowo metodą tą możemy podzielić nieruchomość gruntową lub budynek poprzez ustanowienie odrębnej własności poszczególnych lokali. Nie zawsze jednak fizyczny podział nieruchomości jest możliwy. Dzieje się tak wtedy, gdy podział okazuje się sprzeczny z prawem lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem nieruchomości, albo gdy powoduje znaczne zmniejszenie wartości nieruchomości. Ponadto podział nieruchomości jest dopuszczalny tylko wtedy, gdy jest zgodny z obowiązującymi przepisami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.

Ad 2. Przeniesienie własności na jednego ze współwłaścicieli to kolejna metoda, z której można skorzystać przy zniesieniu współwłasności nieruchomości. W takim przypadku nowy właściciel jest zobowiązany do wyrównania finansowego wobec pozostałych współwłaścicieli oraz zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych. Jeśli zniesienie współwłasności odbywa się na drodze umownej, strony ustalają między sobą wysokość oraz terminy spłaty. Istnieje również możliwość, że własność zostanie przyznana jednemu ze współwłaścicieli bez konieczności spłaty tzw. nieodpłatne przekazanie własności. W przypadku, gdy sprawa trafia do sądu, to sąd określa obowiązek spłaty, w tym termin i sposób dokonania płatności.

Ad 3. Sprzedaż nieruchomości na licytacji i podział uzyskanych środków proporcjonalnie do posiadanych udziałów przez współwłaścicieli jest ostatnim sposobem zniesienia współwłasności. Jest to najbardziej kosztowna metoda, ponieważ współwłaściciele nieruchomości muszą dodatkowo sfinansować koszty przeprowadzenia licytacji przez komornika. Taka sprzedaż może mieć miejsce zarówno w ramach umowy między współwłaścicielami, jak i w wyniku orzeczenia sądowego. W przypadku umownego zniesienia współwłasności, strony mają swobodę w ustalaniu warunków sprzedaży i podziału środków. Natomiast w procedurze sądowej, sąd może zdecydować się na sprzedaż nieruchomości, jeśli fizyczny podział jest niemożliwy, a żaden ze współwłaścicieli nie jest w stanie przejąć nieruchomości na własność.

Umowne czy sądowe — które zniesienie współwłasności wybrać?

Decyzja o wyborze między umownym a sądowym zniesieniem współwłasności często zależy od relacji między współwłaścicielami. Jeśli współwłaściciele są w stanie osiągnąć konsensus, zniesienie współwłasności na drodze umownej jest zwykle szybszą i mniej skomplikowaną opcją. W takim przypadku wszyscy zainteresowani muszą zgadzać się nie tylko na sam fakt zniesienia współwłasności, ale również na zakres tego zniesienia oraz na sposób jego przeprowadzenia. Aby umowne zniesienie współwłasności było ważne, musi mieć formę aktu notarialnego. Wybierając sądowe zniesienie współwłasności, należy liczyć się z tym, że sąd może zdecydować o sposobie zniesienia nieruchomości, o ile strony postępowania nie złożyły wniosku o zgodny podział nieruchomości.

Podsumowanie

Zniesienie współwłasności jest instytucją prawa, która pozwala współwłaścicielom stać się samodzielnymi posiadaczami danej nieruchomości lub jej części. Osoby, które zdecydują się skorzystać z tego rozwiązania, mogą wybrać umowne lub sądowe zniesienie współwłasności. Z pierwszego z nich skorzystać mogą jedynie współwłaściciele, którzy zgadzają się jednakowo w kwestii faktu zniesienia współwłasności, jak i sposobu jej zniesienia. Postępowanie u notariusza jest krótsze i mniej skomplikowane. Sądowe zniesienie współwłasności jest rozwiązaniem stosowanym w przypadkach, gdy współwłaściciele nie mogą osiągnąć porozumienia co do zniesienia współwłasności. Sędzia w toku postępowania może w niektórych przypadkach zadecydować o sprzedaży nieruchomości i podziale uzyskanych środków między współwłaścicieli.

Piotr Chełstowski
Absolwent studiów magisterskich na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Po ukończeniu studiów pracował jako asystent notarialny w kilku warszawskich kancelariach notarialnych, a następnie odbył etatową aplikację notarialną przy Izbie Notarialnej w Warszawie. Obecnie prowadzi własną kancelarię notarialną w Warszawie.

Przeprowadzenie sprawy spadkowej u notariusza jest możliwe jedynie, gdy strony biorące w niej udział spełniają określone warunki. Jednym z nich jest posiadanie dowodu potwierdzającego ich prawa do spadku. Ponadto spadkobiercy, którzy żądają notarialnego stwierdzenia spadku, muszą dostarczyć szereg innych dokumentów, na podstawie których zostanie sporządzona umowa o dział spadku. Chcesz wiedzieć, jak przeprowadzić sprawę spadkową u notariusza oraz jakie dokumenty są do tego potrzebne? Uważnie przeczytaj poniższy tekst.

Czym jest dział spadku?

Z chwilą uzyskania aktu poświadczenia dziedziczenia bądź uprawomocnienia się postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku stanowiących formalne potwierdzenia prawa do masy spadkowej, spadkobiercy mogą starać się o dokonanie faktycznego podziału majątku spadkowego. W Polskim systemie prawnym nie ma obowiązku podziału spadku. Jeżeli dział spadku nie zostanie przeprowadzony, wszyscy spadkobiercy są współwłaścicielami rzeczy wchodzących w skład masy spadkowej.

Dział spadku można przeprowadzić jednakowo u notariusza, jak i we właściwym sądzie. Należy pamiętać, że sprawę spadkową u notariusza, mogą jedynie przeprowadzić spadkobiercy, którzy osiągnęli konsensus w sprawie metody podziału spadku. Istnieje kilka dopuszczalnych metod podziału spadku. Warto wiedzieć, że dział spadku nie musi obejmować całej masy spadkowej. Strony umowy mogą podzielić między siebie tylko niektóre składniki majątku spadkowego.

Czym jest protokół dziedziczenia?

Akt poświadczenia dziedziczenia jest to dokument sporządzony przez notariusza, który potwierdza prawa konkretnej osoby do spadku. Jeszcze przed sporządzeniem aktu poświadczenia dziedziczenia konieczne jest spisanie protokołu dziedziczenia w obecności wszystkich zainteresowanych stron. Do takich osób zaliczają się zarówno spadkobiercy ustawowi, jak i testamentowi, a także każda z osób, na rzecz której spadkodawca uczynił zapis windykacyjny.

Notariusz informuje uczestników o konieczności ujawnienia istotnych informacji dotyczących toczącej się sprawy spadkowej oraz o konsekwencjach prawnych podania nieprawdy. W przypadku, gdy od śmierci spadkodawcy nie minęło jeszcze 6 miesięcy, protokół powinien zawierać deklaracje spadkobierców dotyczące przyjęcia lub odrzucenia spadku, o ile nie zostały one złożone wcześniej. Do dokumentacji dołącza się m.in. oryginał  aktu zgonu oraz oryginały  dokumentów potwierdzających pokrewieństwo zmarłego z osobami uprawnionymi do spadku.

Aby sporządzić akt poświadczenia dziedziczenia, notariusz będzie potrzebował danych wszystkich spadkobierców takich jak wszystkie imiona, nazwisko, numer PESEL czy adres. Ponadto muszą oni dostarczyć właściwe dokumenty na przykład testament spadkodawcy, jeżeli został sporządzony, czy numer księgi wieczystej nieruchomości, jeżeli wchodzi ona w skład masy spadkowej.

Jak przebiega rejestracja aktu poświadczenia dziedziczenia?

Sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia musi zostać zarejestrowany w Rejestrze Spadkowym. Jest to czynność, której dokonuje się za pośrednictwem specjalnego systemu elektronicznego. Notariusz wprowadza do niego wszystkie potrzebne dane. Moment zarejestrowania aktu w programie jest potwierdzony stosowną notyfikacją, która informuje o dokonaniu czynności oraz udostępnia opcję uzyskania potwierdzenia zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia. Etap rejestracji aktu kończy procedurę stwierdzenie nabycia spadku u notariusza.

Notarialny akt poświadczenia dziedziczenia stanowi niepodważalny dowód na to, że określona w nim osoba ma prawa do części spadku, dzięki czemu jest ona w stanie skutecznie dochodzić swoich praw związanych ze spadkiem. Na przykład spadkobierca może domagać się spłaty pożyczki udzielonej przez spadkodawcę jeszcze za jego życia. Warto pamiętać, że otrzymanie zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia wiąże się z koniecznością złożenia do urzędu skarbowego zeznania podatkowego.

Sprawa spadkowa u notariusza — kto może żądać sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia?

Sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia — będącego potwierdzeniem, że wskazana w nim osoba jest spadkobiercą  —  mogą domagać się jednakowo spadkobiercy ustawowi, jak i testamentowi. Z tego rozwiązania nie mogą skorzystać jedynie osoby, które uzyskały prawa do spadku na podstawie testamentu szczególnego na przykład testamentu ustnego. Tego rodzaju sprawami zajmuje się sąd, przeprowadzając odpowiednie postępowanie. Sądowe stwierdzenie nabycia spadku następuje z chwilą uprawomocnienia się postanowienia.

Czy notariusz może odmówić sporządzenia aktu poświadczenia dziedziczenia?

Sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia testamentowego lub ustawowego w pewnych sytuacjach będzie niemożliwe. Notariusz odmówi spadkobiercom gdy:

• w kwestii spadku został już uprzednio sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia,
• w kwestii spadku zostało wydane postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku,
• nie stawią się wszystkie osoby uprawnione do spadku,
• istnieją testamenty, które nie zostały jeszcze ogłoszone.

Czym jest umowny dział spadku?

Umowny dział spadku polega na sporządzeniu stosownej umowy przez notariusza, na mocy której zostaje zniesiona współwłasność rzeczy wchodzących w skład masy spadkowej. Dla swej ważności, jeśli umowa obejmuje nieruchomości obligatoryjnie powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Umowa może obejmować cały spadek lub jego część. Strony mogą określić, że działem zostanie objęty tylko jeden składnik należący do spadku na przykład nieruchomość. W tej sytuacji pozostałe rzeczy należące do masy spadkowej wciąż obejmuje współwłasność. Sporządzenie umowy notarialnej o podziale spadku jest zdecydowanie szybszym rozwiązaniem niż sądowe stwierdzenie spadku. Jeśli między spadkobiercami będzie trwał konflikt co do sposobu podziału majątku spadkowego, notarialna droga jest niemożliwa.

Jakie dokumenty musimy dostarczyć notariuszowi?

Spadkobiercy, którzy chcą dokonać podziału majątku spadkowego, muszą dostarczyć do kancelarii notarialnej dokumenty:

• potwierdzające ich tożsamość na przykład dowód tożsamości lub paszport,
• potwierdzające prawa do spadku (akt poświadczenia dziedziczenia lub postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku),
• zaświadczenie z Urzędu Skarbowego o uregulowaniu podatku od spadków i darowizn, o zwolnieniu z podatku, lub przedawnieniu zobowiązania podatkowego
• w określonych przypadkach umowę kredytową oraz oświadczenie banku o udzieleniu kredytu.

Podsumowanie

Umowny dział spadku stanowi alternatywę dla postępowania sądowego, które jest znacznie dłuższe. Dział spadku w kancelarii notarialnej może być przeprowadzony, jeśli strony umowy przedstawią notariuszowi swoje dane osobowe oraz dokument potwierdzający legalne nabycie spadku. Spadkobiercy muszą również zgadzać się w sprawie metody podziału masy spadkowej. Warto wiedzieć, że nie zawsze można starać się o załatwienie sprawy spadkowej u notariusza, np. jeżeli w kancelarii notarialnej nie stawią się wszyscy spadkobiercy. Ponadto przeprowadzenie działu spadku wiąże się z koniecznością dostarczenia szeregu dokumentów, których ilość i typ zależą od przedmiotu umowy.

Piotr Chełstowski
Absolwent studiów magisterskich na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Po ukończeniu studiów pracował jako asystent notarialny w kilku warszawskich kancelariach notarialnych, a następnie odbył etatową aplikację notarialną przy Izbie Notarialnej w Warszawie. Obecnie prowadzi własną kancelarię notarialną w Warszawie.

Umowa przedwstępna kupna mieszkania jest istotnym dokumentem, który bywa jednym z etapów w procesie zawarcia umowy docelowej. Stanowi ona zabezpieczenie interesów obu stron, określając warunki i zasady transakcji oraz stwarzając podstawy do późniejszego zawarcia umowy finalnej. Warto zatem dokładnie zrozumieć, co powinna zawierać taka umowa, aby uniknąć nieporozumień i sporów w przyszłości.

Jakie elementy powinny znaleźć się w umowie przedwstępnej kupna mieszkania? Na co zwrócić szczególną uwagę? Sprawdź!

Czym jest umowa przedwstępna kupna mieszkania?

Umowa przedwstępna sprzedaży mieszkania to dokument, w którym obie strony zobowiązują się do zawarcia umowy przyrzeczonej (zarówno kupujący, jak i sprzedający). Jest to więc pewnego rodzaju deklaracja obu stron, które zobowiązują się do dokonania transakcji docelowej i określają, pod jakimi warunkami nastąpi ten proces. Więcej o umowie przedwstępnej znajdziemy w Kodeksie cywilnym w artykule 389.

Kiedy warto podpisać umowę przedwstępną?

Najczęściej umowę przedwstępną strony zawierają wówczas, gdy zakup nieruchomości ma być finansowany poprzez kredyt hipoteczny lub potencjalny kupujący nie może do zakupu nieruchomości przystąpić od razu.

Banki udzielające kredytów zazwyczaj wymagają przedstawienia takiego dokumentu, co ma stanowić zapewnienie, że dojdzie do zakupu danej nieruchomości. Umowa przedwstępna kupna mieszkania bywa więc często podstawą uruchomienia kredytu i jest zabezpieczeniem dla obu stron.

Zawarcie umowy przedwstępnej praktykowane jest również w wielu innych okolicznościach. Taki dokument może być zawarty zarówno w przypadku zakupu mieszkania z rynku pierwotnego, jak i z rynku wtórnego. Jeżeli mieszkanie kupowane jest od dewelopera, umowa przedwstępna nazywana jest umową deweloperską. Deweloper zobowiązuje się w niej, że po zakończonej budowie ustanowi odrębną własność lokalu i przeniesie go na nabywcę.

Jakie elementy powinny znaleźć się w umowie przedwstępnej?

Umowa przedwstępna sprzedaży nieruchomości może być zawarta w dowolnej formie. Najbezpieczniejszym rozwiązaniem dla obu stron jest jednak podpisanie jej w formie aktu notarialnego. Co prawda, wiąże się to z większymi kosztami, ale jest pewnego rodzaju gwarancją w sytuacji, gdy dojdzie do próby uchylenia się od zawarcia umowy przez sprzedającego lub dojdzie do innych niejasności. Wówczas można swoich praw, wynikających z umowy, dochodzić przed sądem.

Jakie elementy powinna zawierać umowa przedwstępna? Dane stron umowy oraz datę, tytuł i miejsce podpisania dokumentu, przedmiot umowy, podpisy obu stron umowy oraz uzgodnioną cenę nieruchomości. Powinna ona obejmować wartość lokalu wraz z pomieszczeniami przynależnymi.

Nabywca powinien także dokładnie zweryfikować prawo własności nieruchomości będącej przedmiotem umowy.

Umowa przedwstępna sprzedaży mieszkania może zawierać zabezpieczenie w formie zaliczki lub zadatku, płatne przez kupującego na rzecz osoby sprzedającej nieruchomość wraz z określeniem terminu wpłaty. Warto też zadbać o zastrzeżenie odszkodowania lub kary umowne w przypadku rozwiązania umowy, lub gdy jedna ze stron nie wywiąże się ze swojego obowiązku.

Umowa przedwstępna sprzedaży mieszkania może zawierać zapis odnoszący się do prawa odstąpienia od umowy, zgodnie z artykułem 395 Kodeksu cywilnego.

Czy wskazanie w umowie przedwstępnej terminu zawarcia umowy przyrzeczonej jest obowiązkowe?

W umowie przedwstępnej powinien znaleźć się również termin zawarcia umowy przyrzeczonej. Najlepiej wybrać datę dzienną.

Najważniejsze informacje dotyczące wskazania w umowie przedwstępnej terminu zawarcia docelowej umowy znajdziemy w artykule 389 Kodeksu cywilnego. Artykuł ten mówi o tym, iż w przypadku, gdy termin, w ciągu którego ma dojść do zawarcia umowy końcowej, nie został oznaczony, powinna być ona podpisana w odpowiednim terminie wyznaczonym przez stronę uprawnioną do żądania zawarcia docelowej umowy przyrzeczonej. Natomiast jeśli obie strony umowy uprawnione są do żądania zawarcia umowy przyrzeczonej, a każda z nich wyznaczyła inny termin podpisania dokumentu, strony wiąże termin wyznaczony przez osobę, która wcześniej złożyła stosowne oświadczenie.

Ponadto trzeba być świadomym, iż w przypadku, w którym w ciągu roku od dnia zawarcia umowy przedwstępnej nie został wyznaczony termin zawarcia umowy przyrzeczonej, nie ma możliwości żądania zawarcia takiej umowy.

Umowa przedwstępna jako zabezpieczenie nabywcy

Umowa przedwstępna sprzedaży mieszkania, na które bierzemy kredyt, jest dla nas jako nabywcy swego rodzaju zabezpieczeniem. Osoba kupująca mieszkanie powinna dążyć do umieszczenia w umowie zapisu, który zwolni ją z roszczenia o zawarcie umowy przyrzeczonej w przypadku, gdy nie dostanie kredytu lub kredytu hipotecznego.

Umowa przedwstępna – czy jest wiążąca?

Każda osoba zainteresowana zakupem danego mieszkania chce mieć pewność, że nieruchomość nie zostanie sprzedana innemu klientowi. Sprzedający natomiast oczekuje, że znalazł już klienta i nie musi podejmować wysiłków, by szukać kolejnych zainteresowanych transakcją. Czy jednak umowa przedwstępna kupna mieszkania jest wiążąca? Umowa przedwstępna jest dopiero oświadczeniem woli, w którym zarówno kupujący, jak i sprzedający zobowiązują się do zawarcia umowy docelowej. Deklaracja ta jednak nie jest gwarancją tego, że transakcja dojdzie do skutku.

Warto podkreślić, że duże znaczenie ma forma zawarcia umowy przedwstępnej. To od niej będą zależeć skutki wynikające z potencjalnego odstąpienia od umowy przez którąkolwiek ze stron. W przypadku, gdy umowa przedwstępna zostanie przygotowana w formie aktu notarialnego, możliwe będzie żądanie zadośćuczynienia z tytułu poniesionej szkody lub żądanie przymusowego zawarcia umowy przyrzeczonej poprzez wniesienie sprawy do sądu. Jest to więc swego rodzaju zabezpieczenie dla obu stron, gwarantujące pewne możliwości prawne do zobligowania drugiej strony do wywiązania się ze zobowiązań.

Musimy jednak pamiętać, że umowa przedwstępna mieszkania nie przenosi własności nieruchomości, z tego powodu też nie upoważnia osoby kupującej do zamieszkania lokalu. Osoba kupująca staje się właścicielem mieszkania dopiero w momencie podpisania umowy sprzedaży nieruchomości w formie aktu notarialnego. Wówczas też nabywa ona prawa własności.

Kiedy możliwe jest zerwanie umowy przedwstępnej?

Rozwiązanie umowy przedwstępnej możliwe jest, jeżeli zawarto w niej zapis stanowiący o prawie do odstąpienia od umowy przez jedną lub obie ze stron. Paragraf z informacją o możliwości odstąpienia od umowy przedwstępnej powinien dokładnie określać zarówno warunki zerwania takiej umowy, jak i konsekwencje wynikające z rezygnacji z podpisania dokumentu. Jeżeli w umowie nie widnieje taki zapis, obowiązują nas przepisy Kodeksu cywilnego.

Roszczenia wynikające z tytułu umowy przedwstępnej wygasają po roku od momentu, w którym powinna być zawarta umowa przyrzeczona.

Kiedy umowa przedwstępna jest nieważna?

Sporządzona umowa przedwstępna sprzedaży mieszkania będzie nieważna m.in. w przypadku, gdy w jej skład nie wchodzą istotne postanowienia umowy przyrzeczonej, nie zostaną w niej określone ceny oraz zasady jej ustalenia. Za nieobowiązującą można ją uznać również wówczas, gdy nie zostaną w niej zawarte niezbędne dane dotyczące sprzedającego oraz nabywcy.

Sporządzenie umowy przedwstępnej możliwe jest w dowolnej formie (chociaż nie każda będzie korzystna dla obu stron), dlatego nie jest to podstawa do unieważnienia dokumentu. Niemniej to właśnie od formy, w jakiej zawarliśmy umowę przedwstępną, będą zależeć skutki wynikające z odmówienia podpisania umowy przyrzeczonej przez którąkolwiek ze stron.

Umowa przedwstępna sprzedaży mieszkania w formie aktu notarialnego – potrzebne dokumenty

Jak już wiemy, umowa przedwstępna sporządzona u notariusza zabezpiecza nas w przypadku zerwania umowy i daje prawo do roszczenia o zawarcie umowy przyrzeczonej na drodze sądowej lub do odszkodowania (można wystąpić tylko z jednym roszczeniem związanym z zawarciem umowy przyrzeczonej lub związanym z odszkodowaniem). Dla przykładu, jeśli wystąpimy o odszkodowanie i sąd wyda postanowienie o wypłaceniu odszkodowania, nie możemy ubiegać się o zawarcie umowy sprzedaży nieruchomości.

Jeżeli zdecydowaliśmy się udać do notariusza, zabierzmy ze sobą dowód tożsamości, odpis z księgi wieczystej prowadzonej dla nieruchomości i dokumenty urzędowe, które się do niej odnoszą.

Wysokość taksy notarialnej ustalana jest indywidualnie i może zależeć od wielu czynników, w tym np. od wartości nieruchomości, ilości odebranych od notariusza wypisów aktu notarialnego czy konieczności dokonania wpisów w księgach wieczystych.

Podsumowanie

Umowa przedwstępna sprzedaży mieszkania powinna zawierać takie elementy jak tytuł, miejsce i datę zawarcia umowy, pełne dane obu stron, przedmiot sprzedaży, podpisy obu stron, uzgodnioną cenę czy termin zawarcia umowy przenoszącej własność. Umowa przedwstępna sprzedaży mieszkania może zostać zawarta w dowolnej formie, w tym w zwykłej formie pisemnej. Najbezpieczniej jednak sporządzić ją w postaci aktu notarialnego, który w razie problemów będzie podstawą do żądania zawarcia umowy przyrzeczonej przed sądem.

Piotr Chełstowski
Absolwent studiów magisterskich na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Po ukończeniu studiów pracował jako asystent notarialny w kilku warszawskich kancelariach notarialnych, a następnie odbył etatową aplikację notarialną przy Izbie Notarialnej w Warszawie. Obecnie prowadzi własną kancelarię notarialną w Warszawie.